Καιάδας: μύθος και πραγματικότητα

Ακούγοντας το όνομα Καιάδας το μυαλό μας αυτομάτως πηγαίνει σε έναν γκρεμό, όπου οι Σπαρτιάτες πετούσαν, για λόγους ευγονίας, τα μωρά που είχαν εκ γενετής δυσλειτουργίες. Σε αυτό βέβαια έχει βάλει το λιθαράκι του και το εκπαιδευτικό σύστημα, αφού στα σχολεία διδασκόμασταν αυθαίρετα και χωρίς ίχνος επιχειρημάτων ή τεκμηρίων τη συγκεκριμένη άποψη. 

Κάποιος όμως που γνωρίζει ιστορία θα εκφράσει το απολύτως εύλογο και λογικό ερώτημα· Εφόσον έρριπταν στον Καιάδα όλα τα νεογνά που διέθεταν κάποια δυσμορφία, πώς τους ξέφυγε ο
Αγησίλαος, ένας από τους μεγαλύτερους στρατηγούς της Σπάρτης, ο οποίος όμως ήταν εκ γενετής κουτσός;

Αλλά και ο γνωστός Σπαρτιάτης ποιητής Τυρταίος που ήταν εκ φύσεως τυφλός! Τα ερωτήματα πολλά, απάντηση όμως καμία…

Ο Καιάδας έπειτα από έρευνες εντοπίστηκε στις υπώρειες του Ταϋγέτου, σε υψόμετρο 750 μ. και στα όρια του οικισμού Τρύπης Λακωνίας, περίπου 10 χλμ. βορειοδυτικά της Σπάρτης.

Πολλοί Πανεπιστημιακοί που ασχολήθηκαν εμπεριστατωμένα με το εν λόγω ζήτημα και προέβησαν μάλιστα σε πλειάδα ανασκαφών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Καιάδας αποτελούσε κατά κάποιον τρόπο έναν τόπο τιμωρίας των προδοτών, κακούργων και αιχμαλώτων πολέμου. Άλλωστε και στο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό «Ήλιος» (Ι.Δ Πασσάς εκδ. Τάλως Φ, σελ 216) αναφέρεται ρητά πως ο Καιάδας ήταν «Βάραθρον παρά την Σπάρτην, όπου ερρίπτοντο κακούργοι και αιχμάλωτοι πολέμου».

Ο Θ. Κ. Πίτσιος, αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής Ανθρωπολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών έπειτα από έρευνες στο σπηλαιό-βαθρο δήλωσε στο Έθνος πως

«μέχρι στιγμής σε καμία ανασκαφή στη Λακωνία δεν έχουν εντοπισθεί οστά βρεφών σε τέτοιες συνθήκες που να δείχνουν θανάτωσή τους σε συγκεκριμένο χώρο».

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως οι Έφοροι, σημαντική δύναμη εξουσίας στη Σπάρτη, σκόπευαν να ρίξουν στον Καιάδα τον Παυσανία, στρατηγό των Πλαταιών, με την κατηγορία της προδοσίας και σύμπραξης με τους Πέρσες.

Όλη αυτή η παρωδία σχετικά με τη ρίψη νεογνών στον Καιάδα ξεκίνησε από την έρευνα αρχαιολόγων του εξωτερικού περίπου το 1900, οι οποίοι βλέποντας από μακριά τα οστά τους φάνηκαν μικρά, θεώρησαν πως πρόκειται για μωρά.

Επίσης στηρίζονται σε αυτό που αναφέρει ο Πλούταρχος στο Λυκούργος 16,1, παρερμηνεύοντάς το· «ἀπέπεμπεν εἰς τας λεγόμενας Ἀποθέτας, παρὰ τόν Ταΰγετον βαραθρώδη τόπον οὒτ’ αὐτόν ζεῖν ἂμεινον οὒτε τῇ πόλει»

Ἀποπέμπω σύμφωνα με το λεξικό Liddel &Scott (Ευρωεκδοτική, τομ. 1, σελ. 176) σημαίνω στέλνω ή στέλνω μακριά από εμένα, δεν σημαίνει πετάω ή ρίχνω. Ένας τόσος μεγάλος και γνωστός ιστορικός, όπως ο Πλούταρχος γνώριζε σίγουρα ορθά την ελληνική γλώσσα και σίγουρα πρόσεχε τις λεκτικές του επιλογές, κάτι που αποδεικνύεται σε όλα τα έργα του. Επίσης δεν γίνεται αναφορά σε κανένα Καιάδα, αλλά στους Αποθέτες, που σύμφωνα με μελετητές ήταν ίδρυμα εντός ναού, στον οποίο άφηναν τα τερατόμορφα παιδιά και αυτά μεγάλωναν με τη φροντίδα ιερέων.

Τέλος ας μην ξεχνάμε πως ο Πλούταρχος έζησε το 45-120μ.Χ, κατά τη διάρκεια δηλαδή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ίσως λοιπόν παραθέτει την εν λόγω ιστορία με στόχο τη νουθεσία των ανθρώπων της εποχής και τον παραδειγματισμό τους από τους ενδόξους Σπαρτιάτες, ώστε να μην ρίπτουν στους Καιάδες της εποχής τους τα ανεπιθύμητα παιδιά, τα οποία φυσικά είτε ήταν νόθα, είτε άρρωστα, είτε δεν μπορούσαν να τα αναθρέψουν λόγω πενίας.

Κρανίο που βρέθηκε στον Καιάδα και ανήκει σε ένθρωπο 25 ετών

Το 1956 αξιολογήθηκαν ξανά τα ευρήματα με τη μέθοδο του άνθρακος C14.
Το ίδιο ακολούθησε το 1982 αλλά και το 2003 από το τμήμα της Ιατρικής σχολής.
Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα:
1)Το οστά όλα εντός Καιάδα προέρχονται από την εποχή της Αρχαίας Σπάρτης.
2)Όλα ανήκουν σε άτομα ηλικίας 18-40 ετών.
3) Μόνο ένα ανήκει σε παιδί και όχι βρέφος και εικάζεται πως έπεσε κατά λάθος μέσα.
4)Τα οστά είχαν κατάγματα κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι είχαν θανατωθεί πριν τους ρίξουν στο βάραθρο.
5)Ορισμένα κρανία είχαν καρφωμένα πάνω τους αιχμές από βέλη πράγμα που μας δείχνει ξεκάθαρα πως πρόκειται για θύματα πολέμου.
6)Βρέθηκαν και οστά ζώων καθώς επίσης λυχνίες και σιδηρά δεσμά.

pygmi.gr